Zagrożenie dla środowiska

Klasyfikacja ze względu na zagrożenie dla środowiska

W przypadku klasyfikacji środowiskowej kryteria zawarte w rozporządzeniu CLP odnoszą się do:

– zagrożenia stwarzanego przez substancje/mieszaniny dla środowiska wodnego,

– zagrożenia stwarzanego przez substancje/mieszaniny dla warstwy ozonowej.

Substancje/mieszaniny stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego

Klasyfikację substancji/mieszanin ze względu na zagrożenie dla środowiska wodnego przeprowadza się na podstawie ich działania ostrego (toksyczność ostra dla środowiska wodnego oznacza zdolność substancji do wywierania niekorzystnego wpływu na organizmy wodne w następstwie krótkotrwałego narażenia na jej działanie) lub przewlekłego (toksyczność przewlekła dla środowiska wodnego oznacza rzeczywistą zdolność substancji do wywierania niekorzystnego wpływu na organizmy wodne w czasie narażenia określanego w odniesieniu do cyklu życiowego organizmu) w ekosystemie wodnym.

Toksyczność ostrą dla środowiska wodnego określa się na podstawie danych doświadczalnych dotyczących toksyczności ostrej dla ryb (wyrażonej jako medialne stężenie śmiertelne tj. stężenie powodujące śmierć 50% użytych podczas testu ryb), dla skorupiaków (określa się medialne stężenia efektywne danej substancji, powodującego unieruchomienie rozwielitek (Daphnia) w świeżej wodzie) lub dla glonów (określa się stężenie badanej substancji powodujące 50% obniżenie wzrostu lub szybkości wzrostu glonów w stosunku do kontroli). Gatunki te należą do różnych poziomów troficznych i grup taksonomicznych i uważa się je za zastępcze dla wszystkich organizmów wodnych. Jeżeli metodologia badań jest odpowiednia, bierze się również pod uwagę dane dotyczące innych gatunków (np. Lemna spp.).

Toksyczność przewlekłą dla środowiska wodnego określa się na podstawie dwóch rodzajów informacji, tj. danych dotyczących toksyczności ostrej dla środowiska wodnego oraz informacji dotyczących losu substancji w środowisku, czyli:

danych dotyczących zdolności do degradacji: uważa się, że substancje mają zdolność do szybkiej degradacji w środowisku, jeżeli spełniają jedno z następujących kryteriów:

a) jeżeli w 28-dniowych badaniach biodegradacji zostały osiągnięte następujące poziomy rozkładu;

– w badaniach opartych na oznaczeniach rozpuszczalnego węgla organicznego: 70%,

– w badaniach opartych na ubytku ilości tlenu lub wytwarzaniu dwutlenku węgla: 60 % maksimum teoretycznego,

Te poziomy biologicznego rozkładu powinny zostać osiągnięte w terminie 10 dni od rozpoczęcia rozkładu, tj. od czasu, w którym 10 % substancji uległo rozkładowi; lub

b) jeżeli dostępne są tylko dane o wielkości BZT lub ChZT, gdy stosunek BZT₅/ChZT wynosi ≥ 0,5,

c) jeżeli dostępne są inne przekonujące naukowe dowody, wykazujące, że substancja może ulec rozkładowi (biotycznemu lub abiotycznemu) w środowisku wodnym do poziomu > 70 % w okresie 28 dni.

danych dotyczących bioakumulacji: wyrażonych za pomocą współczynnik podziału oktanol/woda (K_ow) lub za pomocą współczynnika biokoncentracji (BCF). Do celów klasyfikacji przyjmuje się, że wartość log K_ow≥ 4 lub wartość BCF u ryb ≥ 500 wskazuje na zdolność do biokoncentracji.

Klasyfikacja substancji

Kryteria klasyfikacji substancji jako stwarzających zagrożenie dla środowiska wodnego, zgodnie z wymaganiami rozporządzenia CLP, przedstawiono poniżej:

Ostre (krótkotrwałe) zagrożenie dla środowiska wodnego

Kategoria 1

96 godzin CL₅₀ (dla ryb) ≤ 1 mg/l lub

48 godzin CE₅₀ (dla skorupiaków) ≤ 1 mg/l lub

72 lub 96 godzin CEr₅₀ (dla glonów lub innych gatunków organizmów wodnych) ≤ 1 mg/l

Przewlekłe (długotrwałe) zagrożenie dla środowiska wodnego

Kategoria 1

96 godzin CL₅₀ (dla ryb) ≤ 1 mg/l lub

48 godzin CE₅₀ (dla skorupiaków) ≤ 1 mg/l lub

72 lub 96 godzin CEr₅₀ (dla glonów lub innych gatunków organizmów wodnych) ≤ 1 mg/l

Kategoria 2

96 godzin CL₅₀ (dla ryb) > 1 do ≤ 10 mg/l lub

48 godzin CE₅₀ (dla skorupiaków) >1 do ≤ 10 mg/l lub

72 lub 96 godzin CEr₅₀ (dla glonów lub innych gatunków organizmów wodnych) > 1 do ≤ 10 mg/l

i substancja nie ulega łatwo rozkładowi lub wyznaczony doświadczalnie współczynnik biokoncentracji BCF ≥ 500 (lub w razie jego braku, logarytm współczynnika podziału oktanol-woda log K_ow ≥ 4), chyba że NOEC (stężenie bez obserwowanego działania) wyznaczony w badaniach toksyczności w narażeniu przedłużonym > 1 mg/l.

Kategoria 3

96 godzin CL₅₀ (dla ryb) > 10 do ≤ 100 mg/l lub

48 godzin CE₅₀ (dla skorupiaków) > 10 do ≤ 100 mg/l lub

72 lub 96 godzin CEr₅₀ (dla glonów lub innych gatunków organizmów wodnych) > 10 do ≤ 100 mg/l

i substancja nie ulega łatwo rozkładowi lub określony doświadczalnie współczynnik biokoncentracji BCF ≥ 500 (lub w razie jego braku, logarytm współczynnika podziału oktanol-woda log K_ow ≥ 4) o ile NOEC (stężenie bez obserwowanego działania) wyznaczony w badaniach toksyczności w narażeniu przewlekłym > 1 mg/l.

Kategoria 4 (Klasyfikacja „asekuracyjna”)

Przypadki, dla których dane nie pozwalają na klasyfikację substancji zgodnie z powyższymi kryteriami, ale istnieją powody do obaw. Należą do nich np. słabo rozpuszczalne substancje*, w przypadku których nie odnotowuje się toksyczności ostrej na poziomie do rozpuszczalności w wodzie i które nie ulegają szybko rozkładowi i mają określony doświadczalnie współczynnik biokoncentracji BCF ≥ 500 (lub w razie jego braku, logarytm współczynnika podziału oktanol-woda log K_ow ≥

4), wskazujący na zdolność do bioakumulacji, będą klasyfikowane w tej kategorii, o ile nie istnieją inne dowody naukowe, wykazujące, że klasyfikacja jest niepotrzebna. Dowody takie obejmują NOEC oznaczony w badaniach toksyczności w narażeniu przewlekłym > rozpuszczalności w wodzie lub > 1 mg/l, lub dowody na szybki rozkład w środowisku.

* przez słabo rozpuszczalne substancje rozumie się substancje o rozpuszczalności w wodzie mniejszej niż 1 mg/l.

Współczynnik M

Substancje stwarzające zagrożenie dla środowisk wodnego zaklasyfikowane ze względu na toksyczność ostrą w kategorii 1 oraz ze względu na toksyczność przewlekłą w kategorii 1 przyczyniają się do toksyczności mieszaniny nawet przy niskim stężeniu. Dlatego należy przywiązywać do nich większą wagę przy klasyfikacji mieszanin za pomocą metody obliczeniowej.

Dla substancji stwarzających zagrożenie dla środowiska wodnego zaklasyfikowanych ze względu na toksyczność ostrą lub przewlekłą w kategorii 1 należy wyznaczyć wartość współczynnika M. Wartość tego współczynnika zależy od uzyskanej wartości toksyczności ostrej w badaniach na rybach, rozwielitkach lub glonach. Wartość współczynnika M w zależności od wartości toksyczności ostrej przedstawiono w tabeli poniżej:

Wartość C(E)L₅₀	Współczynnik M
0,1 < C(E)LC₅₀ ≤ 1	1
0,01 < C(E)L₅₀ ≤ 0,1	10
0,001 < C(E)LC₅₀ ≤ 0,01	100
0,0001 < C(E)L₅₀ ≤ 0,001	1000
0,00001 < C(E)L₅₀ ≤ 0,0001	10000
(i tak dalej co 10)

Dla substancji stwarzających zagrożenie dla środowiska wodnego zaklasyfikowanych ze względu na toksyczność ostrą lub przewlekłą w kategorii 1, znajdujących się w tabeli 3.1 załącznika VI do rozporządzenia CLP, wartość współczynnik M – w większości przypadków – została ustalona i znajduje się w odpowiedniej kolumnie tabeli 3.1. Producent/importer/dalszy użytkownik powinni korzystać z wartości współczynnika M znajdujących się w tabeli 3.1. W przypadku substancji zaklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego ze względu na toksyczność ostrą lub przewlekłą w kategorii 1 dla których w tabeli 3.1 nie wyznaczono wartości współczynnika M, producent/importer/dalszy użytkownik ma obowiązek samodzielnie ustalić wartość współczynnika M. Wartość współczynnika M powinna być zamieszczona w karcie charakterystyki, ponieważ bez tej wartości dalszy użytkownik nie zaklasyfikuje prawidłowo mieszaniny, metodą obliczeniową, zawierającej w swoim składzie substancje stwarzającą zagrożenie dla środowiska wodnego (toksyczność ostra lub przewlekła kategoria 1).

Klasyfikacja mieszanin

Klasyfikując mieszaniny ze względu na zagrożenie dla środowiska wodnego należy korzystać z poniższego schematu:

1) dostępne są informacje dla danej mieszaniny: gdy dla mieszaniny dostępne są rzetelne dobrej jakości dowody pochodzące z odpowiednich badań – wówczas mieszaninę można zaklasyfikować na podstawie tych badań. W przypadku oceny zagrożeń stwarzanych dla środowiska wodnego przez mieszaniny za pomocą badań – badania przeprowadza się jedynie dla oceny toksyczności ostrej mieszaniny. Podczas oceny toksyczności przewlekłej mieszaniny bierze się pod uwagę informacje na temat zdolności do rozkładu czy bioakumulacji, a takie informacje interpretuje się nie w stosunku do mieszaniny, a w stosunku do poszczególnych substancji wchodzących w skład mieszaniny (do oceny toksyczności przewlekłej mieszaniny należy zastosować metodę sumowania).

2) zastosowanie zasad pomostowych: w tych przypadkach gdy mieszaniny nie przebadano ze względu na zagrożenia stwarzane przez nią dla środowiska wodnego, ale istnieją wystarczające dane dotyczące poszczególnych składników i podobnych przebadanych mieszanin, które umożliwiają ocenę zagrożeń stwarzanych przez mieszaninę. Oceniając zagrożenie stwarzane przez mieszaninę dla środowiska wodnego można zastosować następujące zasady pomostowe:

– rozcieńczanie,

– klasyfikacja partii,

– stężenie wysoce niebezpiecznych mieszanin,

– interpolacja w ramach jednej kategorii toksyczności,

– mieszaniny zasadniczo podobne.

3) zastosowanie metody sumowania zaklasyfikowanych składników oraz reguły addytywności (metody obliczeniowe): metodę sumowania można stosować do określenia toksyczności ostrej a także toksyczności przewlekłej mieszaniny.

Do oceny zagrożeń stwarzanych przez mieszaninę dla środowiska wodnego przy pomocy metody sumowania bierze się pod uwagę sumę wszystkich substancji zaklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego (toksyczność ostra kategoria 1, toksyczność przewlekła kategoria 1, 2, 3 lub 4) obecnych w mieszaninie powyżej odpowiednich wartości granicznych.

Klasyfikacja mieszanin, ze względu na toksyczność ostrą metodą sumowania:

Suma składników zaklasyfikowanych jako:	Klasyfikacja mieszaniny
Toksyczność ostra kategoria 1 x M ≥ 25 %	Toksyczność ostra kategoria 1

Klasyfikacja mieszanin, ze względu na toksyczność przewlekłą metodą sumowania:

Suma składników zaklasyfikowanych jako:	Klasyfikacja mieszaniny:
Toksyczność przewlekła kategoria1 x M ≥ 25 %	Toksyczność przewlekła kategoria 1
(M x 10 x toksyczność przewlekła kategoria 1) + toksyczność przewlekła kategoria 2 ≥ 25 %	Toksyczność przewlekła kategoria 2
(M x 100 x toksyczność przewlekła kategoria 1) + (10 x toksyczność przewlekła kategoria 2) + toksyczność przewlekła kategoria 3 ≥ 25 %	Toksyczność przewlekła kategoria 3
Toksyczność przewlekła kategoria 1 + toksyczność przewlekła kategoria 2 + toksyczność przewlekła kategoria 3 + toksyczność przewlekła kategoria 4 ≥ 25 %	Toksyczność przewlekła kategoria 4

Jeżeli w mieszaninie znajdują się składniki, które nie zostały (jeszcze) zaklasyfikowane (ze względu na toksyczność ostrą w kategorii 1 lub ze względu na toksyczność przewlekłą w kategorii 1, 2, 3, lub 4), należy uwzględnić odpowiednie dane dotyczące tych składników, jeżeli są one dostępne. Jeżeli istnieją odpowiednie dane na temat toksyczności dla więcej niż jednego składnika mieszaniny, połączoną toksyczność tych składników oblicza się stosując regułę addytywności (na podstawie wzoru podanego poniżej), a obliczoną toksyczność wykorzystuje się w celu przypisania tej części mieszaniny toksyczności ostrej, którą następnie używa się podczas stosowania metody sumowania.

gdzie:

C_i = stężenie składnika i (procent wagowy),

CL(E)_50i = (mg/l) CL₅₀ lub CE₅₀ dla składnika i,

CL(E)_50m = CL(E)₅₀ części mieszaniny z danymi z badań.

W przypadku stosowania reguły addytywności dla części mieszaniny, zaleca się aby obliczyć toksyczność tej części mieszaniny, stosując dla każdej substancji wartości toksyczności, które dotyczą tej samej grupy taksonomicznej (tj. ryb, rozwielitek, glonów), a następnie użyć w metodzie sumowania wartość uzyskaną dla najbardziej wrażliwego gatunku (najniższej wartość CL(E)_50m).

Regułę addytywności można wykorzystać jedynie do określenia toksyczności ostrej mieszaniny, nie można wykorzystać jej do określenia toksyczności przewlekłej mieszaniny (do określenia toksyczności przewlekłej mieszaniny wykorzystuje się metodę sumowania).

Przepisy rozporządzenia CLP ograniczają zastosowanie reguły addytywności do tych przypadków gdzie dla substancji nie jest znana kategoria zagrożenia, pomimo tego że istnieją dane na temat toksyczności ostrej. Jeżeli dane dotyczące toksyczności ostrej są znane, mogą one być wykorzystane w regule addytywności. Z drugiej jednak strony posiadając dane dotyczące toksyczności ostrej dla składników mieszaniny, można określić klasyfikację substancji i wartość współczynnika M poprzez porównanie z kryteriami klasyfikacji środowiskowej dla substancji zawartymi w rozporządzeniu CLP. W większości przypadków reguła addytywności nie będzie więc stosowana.

Substancje/mieszaniny stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej (dodatkowa Unijna klasa zagrożeń)

Zgodnie z informacjami zawartymi w rozporządzeniu CLP, substancje stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej oznaczają substancje, które na podstawie dostępnych dowodów dotyczących ich właściwości oraz ich przewidywanego i obserwowanego losu i zachowania w środowisku mogą stwarzać zagrożenie dla struktury lub funkcji stratosferycznej warstwy ozonu. Za substancje stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej uważa się także substancje wymienione w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 2037/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową.

Kryteria klasyfikacji dla substancji/mieszanin stwarzających zagrożenie dla warstwy ozonowej

Substancje klasyfikuje się jako stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej, jeżeli dostępne dowody dotyczące ich właściwości oraz ich przewidywanego i obserwowanego losu i zachowania w środowisku wskazują, że mogą one stwarzać zagrożenie dla struktury lub funkcji stratosferycznej warstwy ozonu.

Mieszaniny klasyfikuje się jako stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej na podstawie zawartości w nich substancji zaklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej. Jeżeli stężenia poszczególnych substancji, zaklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej, znajdujących się w mieszaninie są wyższe niż 0,1%, wtedy mieszanina jest klasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie dla warstwy ozonowej.

Post Views: 18 565